Historia de Brandomil

Desde a prehistoria hai constancia de que Brandomil estaba habitado. Moi preto da ponte romana hai un castro amurallado. Na outra beira do río e moi preto da vila chamada Acabanda (probablemente procedente de “esa banda”, é dicir, do outro lado do río), está o segundo castro. Segundo informan Evaristo Rodríguez e Xosé María Lema, puido ser un posto estratéxico de defensa e vixilancia das minas, ao parecer de ouro e estaño, que se atopaban nesta zona, como o pozo do Limideiro así como a zona da mina de Vilarcovo. . Ambas minas están actualmente sen uso, aínda que o pozo do Limideiro é un lugar de excepcional beleza, onde se pode pasear e pasalo ben na tranquilidade da súa contorna.

O XX Camiño Romano do Itinerario Antonino do século III é unha das rutas máis coñecidas e, segundo a maioría dos autores, pasaba por Brandomil.

O itinerario de Antonino recompilaba todas as rutas do Imperio Romano e os séculos XIX e XX foron os que pasaron por Galicia. Ambos partían de Braga, pasaron por Lugo e chegaron a Astorga, conectando a costa occidental coas tres capitais. A ruta marítima de Per Loca discorreu por ela na súa totalidade, pero a outra ía cara ao interior, que estableceu unha ruta máis directa entre Lugo e Braga, pola vía XIX.

Hai certo consenso nas mansións que se definían nos tramos comúns, pero non hai consenso nos tramos que non son comúns, e precisamente nun destes tramos atópase o pazo Grandimirum, localizado pola maioría dos historiadores en Brandomil. entre outras cousas.pola existencia de minas de ouro.

Sen dúbida unha das xoias de Brandomil, polo menos a máis visible, é a Ponte.

Para definir a Ponte de Brandomil imos recoller unha descrición realizada polo enxeñeiro de Camiños, Canles e Portos, Francisco Mérida Hermoso, en 1980 na revista Obras Públicas, na que fai referencia a cada un dos elementos da Ponte de Brandomil. camiño: Está formado por catro arcos de medio punto, sendo un deles sensiblemente máis pequeno que os outros. Dous destes arcos presentan as arquivoltas das bóvedas rebaixadas no paramento augas arriba, producíndose este en tres dos arcos orientados río abaixo. Este estilo encádrase dentro do románico do século XVI. XII, época na que é moi habitual o uso deste tipo de adornos.

As augas cortadas teñen formas triangulares augas arriba e trapezoidais augas abaixo, estendéndose por enriba da rasante. Os enxeñeiros romanos coroaron os espigóns á metade da altura, chegando ao inicio dos arcos.

Pola contra, nas pontes medievais os cortes pasan por riba da calzada, polo que combinar estas dúas peculiaridades lévanos a concluír que esta Ponte é de orixe romana, aínda que sufriu unha drástica modificación no século XII, sendo clasificada por Romano-románico.

Hai moita literatura e historia sobre a Ponte de Brandomil, que data do século I d.C., e que constitúe o punto de encontro de dúas vías romanas, unha secundaria que saía da mesma Ponte e, polo tanto, ligada á “Per Loca Marítima”. . Moitos estudosos, como Ángel del Castillo, consideran que é unha das poucas pontes que se conservan tal e como a deixaron os romanos, pero esta teoría é refutada por outros historiadores.

A maioría dos historiadores e antropólogos sitúan o pazo Grandimirum en Brandomil, pero hai outros, como o prestixioso Juan Naveiro, responsable das escavacións realizadas en 2008, quen sinala que en Brandomil había algo máis que un pazo, Hai indicios de un punto administrativo, e fanse referencias a Brandomil como un dos enclaves romanos máis importantes do noroeste peninsular.

Á proximidade do castro súmase a importancia do asentamento. O asentamento romano está ao norte do castro baixo a vila actual. Son moitos os testemuños que afirman que é moi difícil atopar cimentos para construír unha casa, pero que é moi frecuente atopar pezas talladas, tégulas, pezas de columnas, capiteis e outros restos romanos con escavacións non moi profundas.

Entre outros moitos estudosos, Fermín Pérez Losada sinala que en Brandomil saíron á luz importantes vestixios arquitectónicos: capitel xónico, capiteis toscanos, fustes lisos, muíños circulares, tégulas, ladrillos e outros restos. Entre as zonas investigadas en Brandomil atópase a zona denominada Pedra do Altar, cuxo nome indicaba que esta podería ser a localización da primeira igrexa da parroquia.

A riqueza epigráfica de Brandomil tamén se destaca en diferentes publicacións, como o Corpus de inscricións romanas de Galicia. I. Provincia da Coruña. Os restos atopados están relacionados coa morte, como estelas ou placas funerarias. Unha vez analizados estes elementos, detéctanse evidencias claras de núcleos de poboación de fóra da antiga Gallaecia, que habitaron Brandomil despois do século II d.C. O nome actual é latino, nalgúns casos único na Península Ibérica e outros nomes son gregos.